Problematyka zagadnień zawodu psychologa i psychoterapeuty jest coraz szerzej omawiana na różnych płaszczyznach życia społecznego. Z jednej strony sprzyja to promocji niesienia pomocy osobom będącym w kryzysie, z drugiej strony rodzi wiele nieścisłości i problemów będących wynikiem braku precyzyjnej wiedzy w tym zakresie. Istnieje zasadnicza różnica między zawodem psychologa, a zawodem psychoterapeuty. Wiele uwagi poświęcane jest pojęciom i nazewnictwu, takim jak psycholog versus psycholożka, czy psychoterapeuta versus psychoterapeutka. By uniknąć dyskusji pozwolę sobie używać określenia w rozumieniu osoba: psycholog, psychoterapeuta.

Psycholog to osoba mająca wykształcenie wyższe, która w toku pięciu lat studiów i po obronie pracy magisterskiej uzyskała dyplom magistra psychologii. W czasie trwania studiów każdy student wybiera specjalizację, ale podobnie jak w zawodzie lekarza, specjalizacja może zostać uzyskana dopiero w toku kolejnych lat nauki. Konkludując, osoba posiadająca tytuł magistra psychologii ma dopiero przygotowanie umożliwiające rozpoczęcie specjalizacji. Magister psychologii posiada szeroką wiedzę, lecz jego uprawnienia są dość wyspecjalizowane. Psycholog może wykonać diagnostykę różnego rodzaju dysfunkcji (trudności) w oparciu o dane uzyskane z wywiadu, może  opracować wyniki w zakresie konkretnych narzędzi pomiaru (testy i kwestionariusze: osobowości, stanu depresji, stanu lęku, kompetencji zawodowych, trudności w nauce itp.), może udzielić wsparcia, być mediatorem, przeprowadzić interwencję kryzysową, czy służyć pomocą w zakresie psychoedukacji. Psycholog nie ma jednak uprawnień do prowadzenia psychoterapii.

A więc kto to jest psychoterapeuta? Psychoterapeuta to osoba z wykształceniem wyższym (najczęściej medycznym lub humanistycznym, w tym psycholog), która ukończyła studia w zakresie psychoterapii. Studia, w wybranej szkole psychoterapii trwają pięć lat, dodatkowo wsparte są przez liczne godziny pracy własnej, staże, superwizje, aż w końcu psychoterapię własną. Tak przygotowana osoba przystępuje do egzaminu i dopiero wtedy uzyskuje certyfikat psychoterapeuty. Uzyskanie certyfikatu psychoterapeuty umożliwia samodzielną pracę z pacjentem w zakresie psychoterapii. Tylko psychoterapeuta może samodzielnie prowadzić proces psychoterapii. Sam proces psychoterapii, niezależnie od szkoły, w ramach której osoba pracuje, obwarowany jest konkretnymi zasadami. Zasadą priorytetową (ponad wszelkie inne) jest kontrakt, zawarty ustnie lub pisemnie, pomiędzy psychoterapeutą i klientem, w którym ustalone są zasady współpracy takie jak ilość spotkań lub cel, który ma zostać osiągnięty i stanowić będzie o zakończeniu współpracy, zasady odwoływania spotkań, czas trwania każdej sesji itd. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że psychoterapeuta jest jedynie „narzędziem w rękach osoby potrzebującej”. Rolą psychoterapeuty jest pomoc w znalezieniu drogi, sposobu rozwiązania problemu, tak by był on zgodny z zasadami i moralnością osoby szukającej pomocy, a jednocześnie mieścił się w granicach przyjętych norm społecznych. Pomoc ma przybrać wybraną formę, w taki sposób, by osoba korzystająca z niej zyskała umiejętność radzenia sobie zarówno w danej sytuacji, jak również w innych sytuacjach trudnych.

Istnieje kilka różnych szkół psychoterapii, np.: podejście psychodynamiczne, podejście humanistyczno-egzystencjalne, podejście behawioralne, podejście poznawcze, podejście systemowe, podejście eklektyczne itd., natomiast jeśli chodzi o formy psychoterapii to wyróżniamy cztery modele:

• psychoterapia indywidualna,
• psychoterapia grupowa,
• psychoterapia pary (małżeńska),
• psychoterapia rodziny (systemowa).

Każda ze szkół psychoterapii, czy stowarzyszeń zrzeszających psychoterapeutów pracujących w konkretnym nurcie, ma ogólnie dostępną listę certyfikowanych psychoterapeutów i osób będących w procesie certyfikowania, tak więc weryfikacja kompetencji osoby jest stosunkowo łatwa. Wystarczy zapytać psychoterapeutę, gdzie uzyskał certyfikat, aby zweryfikować te informacje. Weryfikacji kompetencji można dokonać przez stronę internetową uprawnionej do certyfikowania instytucji lub telefonicznie. Należy podkreślić, że w specjalistycznych ośrodkach psychoterapii zatrudniane są wyłącznie osoby, których kompetencje zostały wcześniej zweryfikowane. Podsumowując, jeśli szukasz osoby, która przeprowadzi Cię przez trudny proces psychoterapii, skorzystaj z pomocy osoby kompetentnej i jednocześnie takiej, przy której poczujesz się bezpiecznie i zostaniesz wysłuchany.

Podkreślić należy fakt, że zachorowanie na reumatoidalne zapalenie stawów rzadko jest bezpośrednią przyczyną potrzeby korzystania ze wsparcia psychologa lub psychoterapeuty. Sytuacja trudna - trauma sprawia, że osoba chora poszukuje pomocy, a jednocześnie często zależy jej na poukładaniu spraw, które od dawna były nierozwiązane. Choroba powoduje, że ignorowane dotąd problemy znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie i przestajemy radzić sobie z sytuacjami trudnymi.

Psychoterapia to długi i emocjonalnie trudny proces, na który musi być odpowiedni moment w życiu człowieka. Bywa, że wystarczy wsparcie psychologa, czy tzw. interwencja kryzysowa, a czasami tylko rozmowa, w której osoba poczuje się wysłuchana, natomiast psychoterapia to proces, w efekcie którego nabywamy umiejętności radzenia sobie z problemami, które nas przytłaczały.

Bibliografia:

Grzesiuk L., 1994, Psychoterapia - szkoły, zjawiska, techniki i specyficzne problemy, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bilikiewicz A., 1998, Psychiatria Podręcznik, Warszawa, PZWL.

Autor:

dr n. hum. Ida Dobrucka-Janeczek, psycholog, certyfikowany psychoterapeuta.

PL/RA/1705/0005e